Over spanning

Een beetje spanning of druk is prettig en nodig voor een goede prestatie want het zorgt voor concentratie en focus. We zoeken vaak spanning in het leven. Ook hebben we bij het woord “spannend” meestal een goed gevoel want je weet dan immers dat je leeft. Spanning hoort dus bij het leven.
Maar het wordt anders als het gaat om gevaar. Dan is alertheid geboden en daarvoor hebben wij een ingebouwd overlevingssysteem dat zo oud is als de mens.
Je lijf maar ook je geest wordt klaar gemaakt voor een vecht- of vluchtreactie. Stresshormonen (bv. adrenaline) komen vrij en zorgen voor een verhoogde hartslag en een diepere ademhaling. Dus gaat er meer zuurstof naar je spieren en hersenen. Maar ook voor brandstof wordt gezorgd. Omdat hormonen elkaar beïnvloeden worden de bijnieren aangezet tot het maken van cortisol. Dat hormoon zorgt er namelijk voor dat de suikerspiegel van het bloed omhoog gaat.
De dagen dat mannen op jacht gingen en moesten uitkijken voor leeuwen en tijgers liggen achter ons maar er zijn nu andere stressfactoren:
– angst voor je baan
– angst dat je het werk niet afkrijgt
– angst dat het werk voor jou te hoog gegrepen is
– angst voor financiële malaise
– angst voor het instorten van je relatie
– angst om een zaal van 300 man toe te spreken of op een toneel te staan
– angst om te falen bij het nemen van een strafschop
De reactie op al die stressfactoren is echter nog steeds hetzelfde. Hartslag omhoog, dieper ademhalen en zweten. Te veel spanning mag niet te lang duren want dan ontstaat er overspanning en het gevaar van jezelf afbranden: een burn-out kan dan ontstaan.
Topsport vraagt ook om een juist spanningsniveau. Te hoog is niet goed, te laag ook niet. Voetballers die te veel bezig zijn met andere zaken dan voetbal zoals bijvoorbeeld hun relatie, sponsoractiviteiten en het opzoeken van de schijnwereld van de media missen vaak de juiste spanning. Daarentegen hebben voetballers die een hoog verwachtingsniveau moeten waarmaken omdat ze voor veel geld gehaald zijn vaak last van een te hoog spanningsniveau. Misschien is dat wel één van de oorzaken dat zoveel binnen gehaalde toppers bij Ajax met zijn kritische publiek hun belofte niet konden waarmaken.
Andere factoren die de spanning hoog kunnen laten oplopen zijn: het belang van de wedstrijd, een slepende blessure of een treiterende tegenstander. Denk bijvoorbeeld aan Zidane die zich in de WK-finale door zijn treiterende tegenstander uit de wedstrijd liet spelen om daarna zelfs uit frustratie een kopstoot uit te delen.
De spanning kan in sommige sporten hoog oplopen. We spraken al over de strafschop die zeker als hij beslissend voor de uitslag is de hormonen door je lijf laat gieren. Hartkloppingen, droge mond en wijd open pupillen. Bij Tennis en Hockey kennen we soortgelijke taferelen bij de tie-break en de shoot-out.
Stress laat zien dat lichaam en geest één zijn. Onze taal maakt dat ook duidelijk. Denk maar aan knikkende knieën, rode kaken en het hart in de keel.
Geestelijke spanning kan op de spieren slaan en zo coördinatieproblemen veroorzaken. Omgekeerd kan juist een goede warming-up een dergelijke spanning in het lijf laten wegvloeien. Omgaan met spanning kan worden getraind in de richting van een goede balans.
Het publiek op de tribune wil graag mooie acties zien maar houdt ook van balans. Want twee ploegen die tegen elkaar zijn opgewassen zorgen voor een aangenaam spannende wedstrijd.