Liever geen balletje breed

Restaurants met Michelin sterren staan meestal garant voor goede kwaliteit. Maar de sterren worden toch meestal gegeven voor de onverwachte combinaties en verrassingen waarmee zij onze smaakpapillen proberen te betoveren.
Hoe zit het met de ingrediënten voor een smakelijke voetbalmaaltijd?
Gelijkwaardige teams zorgen voor het onderhouden en beleven van spanning bij de toeschouwer. Dat geldt trouwens ook voor de spelers zelf. Een rode kaart in het begin van de wedstrijd is meestal de dood in de pot. Zo betoogde de historicus Johan Huizinga al in zijn “ Homo Ludens” ( spelende mens, 1938) al dat een spel in elkaar stort als de gelijkwaardigheid wordt verbroken.
Technische vaardigheden van spelers zijn ook belangrijke krenten in de pap.
Buitengewone balaannames, onnavolgbare dribbels, perfect positiespel en fraaie reddingen van keepers bevredigen ons gevoel van schoonheid. Ook van tactische vondsten om de tegenstander te lijf te gaan kunnen we genieten.
Maar het liefst worden wij ook als voetballiefhebbers toch wel getrakteerd op verrassingen. Voetballers die onverwacht mooie acties maken die de tegenstander en ons als toeschouwers verrassen dragen bij aan ons genot.
We moeten wel even onderscheid maken tussen onbedoelde en bedoelde verrassing. Toeval is onbedoelde verrassing. We denken dan bijvoorbeeld aan een bal die van richting verandert, klutsballen en afvallende ballen die plotseling voor de voeten van aanvallers belanden. Toeval speelt in voetbal vaak een veel grotere rol dan spelers en trainers willen toegeven.
Het meest echter raken wij in vervoering van de bedoelde verrassing. Een mooie schijnbeweging of bewust een stiftje of boogbal over de keeperspelen. Cruijff was daar een meester in. Verrassen en risico nemen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het gaat om diep denken om durf, creativiteit en avontuur met het risico op mislukking. Een aanvaller die bewust een overstapje maakt kan daarmee een tegenstander verrassen en een medespeler vrij voor de goal zetten. Hij loopt daarbij echter ook het risico op balverlies en op een tegenaanval. Een balletje breed geeft minder risico dan een dieptepass of een steekpass. Bij die diepte- en steekpasses luistert het moment van spelen en de zuiverheid heel nauw. Aanvallers zijn meer dan verdedigers bereid om risico te nemen want de gevolgen van hun mislukking kunnen beter worden gerepareerd. We zien in het voetbal vaak veel angst voor mislukking. Faalangst is de vijand van creativiteit. Harry Mulisch illustreerde dit met een mooie paradox: “slagen doe je door te mislukken”.
Fouten maken moet! Dus liever geen balletje breed op ons bord. Dat is slappe hap. De risicovolle dieptepass, de steekbal en de overstap brengen ons daarentegen op de banken en smaken naar meer.
Trainers moeten zich naar onze smaak wat meer spiegelen aan top koks. Ze moeten spelers wat meer ruimte geven voor durf, onverwachte combinaties en creativiteit. Die zijn namelijk voor het voetbalmenu dat ons wordt voorgeschoteld het zout in de pap.